Het geheim van grenzen stellen

Nieuwsbericht | 17-04-2025 | 11:03

Je zegt ‘ja’ terwijl je eigenlijk ‘nee’ bedoelt. Je neemt werk over dat niet van jou is of je blijft stil terwijl je iets dwarszit. Grenzen stellen lijkt simpel, maar in de praktijk is het vaak knap lastig. Want hoe zeg je 'nee' zonder schuldgevoel? Hoe zorg je ervoor dat je voor jezelf opkomt zonder een conflict te veroorzaken? In deze blog van bedrijfsmaatschappelijk werker Tineke den Haan ontdek je hoe je op een respectvolle én duidelijke manier voor jezelf opkomt.

Casus | Max vertelt dat zijn collega vrij kort dag verlof heeft opgenomen en hem heeft gevraagd een aantal taken waar te nemen. 'Onbegrijpelijk, mijn collega is ervan uitgegaan dat alles vanzelf ging, maar er moet nog zoveel geregeld worden. Ik kan nu geen nee meer zeggen, want zaken moeten gewoon gebeuren. Daar erger ik mij aan: ik loop nu alles voor haar op te lossen!'. Max voelt zich verantwoordelijk en wil niemand teleurstellen. Maar als zijn collega terug is, wil hij dit met haar bespreken. 'Hoe kan ik bij mijn collega aangeven dat ik me voor het blok gezet voel en dat ik dit in de toekomst niet meer wil?'.

Opkomen voor jezelf

Dagelijks maken we situaties mee waarin mensen over onze grenzen gaan. Een app-groep waar je niet in wilt, een uitnodiging waar je geen zin in hebt of een stiltecoupé waar iemand belt. We voelen ons verplicht om beleefd te zijn, bezwaard om nee te zeggen, of willen anderen niet teleurstellen. Iedereen gaat weer anders om met deze sociale situaties, ook op het werk. Sommigen durven niet of nauwelijks voor zichzelf op te komen en helpen vooral anderen. Anderen walsen makkelijk over een ander heen, zonder dat zelf in de gaten hebben.

Assertiviteit

´Nee´ zeggen, grenzen stellen, het geven van kritiek, feedback of je mening geven én kritiek ontvangen zijn de vier sociale vaardigheden die horen bij assertiviteit. De betekenis van assertiviteit is: opkomen voor jezelf zonder de gevoelens en belangen van een ander uit het oog te verliezen. Assertief zijn is belangrijk in het voorkomen van ongezonde stress. Vaak denken we dat een simpel ‘nee’ zeggen het enige is wat nodig is. Maar je zult je eerst moeten afvragen wat je voelt, denkt, wilt en niet wilt. Wat zijn je eigen wensen en behoeften? Een assertieve houding wordt gekenmerkt door respect voor jezelf en anderen, het niet uit de weg gaan van conflicten en het nemen van je eigen verantwoordelijkheid.

Zo stel je grenzen

De onderstaande stappen helpen je om duidelijk je grenzen aan te geven:

Weet waar jouw grens ligt
Ontdek en ga na waar jouw grenzen liggen. Houd het bij jezelf en vertel wat iemands gedrag met jou doet: ‘Ik vind het vervelend als je…’. Benoem specifiek waar je op reageert, een bepaalde opmerking of gedrag van iemand. Vertel wat de gevolgen voor jou zijn. Zeg wat je nodig hebt en hoe je het wilt. Verontschuldig je niet te veel.
Oefen in kleine situaties
Oefen in de praktijk in kleine situaties met het aangeven van je grenzen. Zoek het goede moment. Soms is het beter even te wachten of dit onder vier ogen te doen. Kijk de ander aan. Geef de ruimte om te reageren en eventueel teleurgesteld te zijn. Luister hiernaar. Door de ander ruimte te geven zal diegene zich gehoord voelen en ook eerder jouw boodschap accepteren. Word niet boos. Trek je terug als iemand je grenzen niet respecteert.
Zeg ja tegen jezelf
Realiseer je: assertiviteit is niet egoïstisch. Het is jezelf serieus nemen. Jouw tijd, energie en emoties zijn net zo belangrijk als die van een ander. Grenzen stellen is geen nee zeggen tegen anderen, het is ja zeggen tegen jezelf.
Sterkere relaties door duidelijkheid
Als je duidelijk je grenzen aangeeft, verbetert dit je relaties. Mensen leren hoe ze met jou moeten omgaan, je kweekt meer respect. Anderen kunnen immers jouw gedachten niet lezen. Opkomen voor jezelf maakt je opener en eerlijker. De ander weet waar die aan toe is.

Je kunt altijd terecht bij bedrijfsmaatschappelijk werk als je het lastig vindt je grenzen te stellen. Of overweeg een coaching of assertiviteitstraining voor het vergroten van je assertiviteit.

Bronnen en verder lezen

Tineke den Haan, bedrijfsmaatschappelijk werker

Kom in contact met een bedrijfsmaatschappelijk werker

Je kunt zelf rechtstreeks contact zoeken met de bedrijfsmaatschappelijk werker die werkzaam is voor jouw organisatieonderdeel. Wie dat is? Dat vind je op Rijksportaal Personeel (alleen toegankelijk voor rijksmedewerkers).

Heb je vragen naar aanleiding van dit artikel? Neem dan contact op met O&P Rijk | Bedrijfszorg. Bel op werkdagen naar 070 - 700 05 30 of stuur een e-mail naar postbusbedrijfszorg@rijksoverheid.nl.