Dementie op jonge leeftijd: herkennen en begeleiden op de werkvloer
Wist je dat in Nederland zo’n 15.000 mensen dementie krijgen vóór hun 65e? Vaak zijn zij nog aan het werk als de eerste klachten beginnen. Hoe herken je die signalen en wat kun je als collega of leidinggevende doen? Carola Renders, directeur van het Kenniscentrum Dementie op Jonge Leeftijd en bedrijfsartsen Harry van Bolhuis en Nannette Roest weten hoe belangrijk het is om dementie vroeg te herkennen. Ze delen hun inzichten en praktische tips.
Signalen van dementie
‘De werkvloer is juist een plek waar dementie vaak als eerste opvalt’, vertelt Carola. Denk aan moeite hebben met plannen, het bewaren van overzicht of vermijdend gedrag. Dit valt in werksituaties eerder op dan thuis. Volgens haar kan een bedrijfsarts hierin een belangrijke rol spelen door deze signalen tijdig te herkennen. Dit bevestigt bedrijfsarts Harry ook. ‘De rol van de bedrijfsarts ligt wat mij betreft in het herkennen van dementie en vervolgens op de juiste wijze begeleiden van medewerkers met dementie op jonge leeftijd.’
Carola: ‘Je ziet dat achteraf de verschijnselen juist op het werk eerst zichtbaar waren’
Maatwerk is essentieel
Als bedrijfsarts ziet Nannette hoe belangrijk het is om alert te blijven op signalen van dementie. ‘Het is niet makkelijk, want de klachten lijken vaak op andere ziektebeelden. Toch moet je als bedrijfsarts durven overwegen dat het dementie kan zijn, ook al kun je dat meestal niet meteen aan iemand vertellen. Veel mensen weten zelf niet wat er aan de hand is.’ Hoe jonger iemand is, hoe minder snel aan dementie wordt gedacht, legt ze uit.
Nannette benadrukt dat niet alleen de medewerker, maar ook collega’s en leidinggevenden steun nodig hebben. ‘Het begeleiden van iemand met dementie op het werk vraagt veel van iedereen. Daarom is maatwerk zo belangrijk.' Zodra de diagnose is gesteld, adviseert ze om zo snel mogelijk een gespecialiseerde jobcoach in te schakelen. ‘Die kan het proces begeleiden en regie nemen’, vervolgt ze. In sommige gevallen kan iemand nog gedeeltelijk blijven werken, in andere gevallen is een overgang naar dagbesteding of vrijwilligerswerk een betere optie. ‘Werk geeft vaak nog veel voldoening’, benadrukt ze. ‘Ook het contact met collega’s is heel waardevol.’
In de praktijk: omgaan met dementie
‘Een medewerker van eind 50 begon ineens fouten te maken’, vertelt Nannette. ‘Ze vergat dingen en zette dossiers verkeerd weg, iets wat totaal niet bij haar hoorde. Toch dacht niemand aan dementie.’ Vaak worden deze klachten in eerste instantie gezien als stress, overspanning of burn-out. Nannette legt uit: ‘Hoe jonger iemand is, hoe later er aan dementie wordt gedacht. Daardoor komen mensen vaak eerst bij een psycholoog terecht, terwijl het eigenlijk iets anders is.’
In de praktijk zag ze ook een medewerker die zelf merkte dat hij steeds minder goed functioneerde. Zijn taalgebruik verslechterde en ook zijn schrijfwerk ging achteruit. Maar hij vond het lastig dit met collega’s te bespreken. Toen uiteindelijk de diagnose werd gesteld, is een gespecialiseerde jobcoach ingeschakeld. Deze coach ondersteunde hemzelf en ook zijn directe collega’s en leidinggevende. Dankzij de steun van de jobcoach en leidinggevende kon hij uiteindelijk op een prettige en waardige manier afscheid nemen van zijn werk. ‘Dit is niet altijd mogelijk, maar in dit geval is het gelukt door het tijdig inschakelen van hulp, goede begeleiding en samenwerking.’
Meer mensen met dementie
De komende jaren blijft het aantal werkenden met dementie groeien. ’Vroeger gingen mensen eerder met vervroegd pensioen’, legt Nannette uit. ‘Nu werken ze steeds langer door, tot 67 of zelfs 68 jaar. Dit maakt het onderwerp steeds actueler en brengt nieuwe uitdagingen met zich mee.’
Ze verwacht dan ook dat we hier de komende jaren steeds meer mee te maken krijgen. Volgens haar is het dan ook heel belangrijk om de signalen van dementie sneller te herkennen en goede begeleiding te regelen. ‘Dit vraagt aandacht en inzet van iedereen’, benadrukt Nannette.
Nannette: ‘Het is een belangrijk onderwerp waar we de komende jaren steeds meer mee te maken krijgen’
Hulpmiddelen signalering dementie
‘Er is gelukkig steeds meer bewustwording en aandacht voor dementie’, vertelt Carola van het Kenniscentrum Dementie op Jonge Leeftijd. ‘Toch zien we dat dementie op jonge leeftijd vaak niet direct herkend wordt, waardoor de diagnose gemiddeld pas na vier jaar wordt gesteld. Daarom is het belangrijk om signalen op tijd te herkennen en een passende werkomgeving te bieden.’ Het kenniscentrum biedt hiervoor praktische hulpmiddelen, zoals de signaalkaart en inspiratiekit. Werkgevers, bedrijfsartsen en arbeidsdeskundigen kunnen hiermee direct aan de slag. Deze vind je op de website van het Kenniscentrum.
Signaalkaart
Op de signaalkaart staat welke vormen van dementie op jonge leeftijd het meest voorkomen. Ook welke patronen en ‘rode vlaggen’ die kunnen helpen om signalen van dementie op de werkvloer eerder te herkennen.
Inspiratiekit
De inspiratiekit is bedoeld om werkgevers, bedrijfsartsen en arbeidsdeskundigen te helpen bij het begeleiden van medewerkers met dementie. Ook als iemand nog maar kort kan blijven werken, biedt de kit handvatten, gesprekstips en voorbeelden om samen tot een passende werksituatie te komen.
Kenniscentrum Dementie op Jonge Leeftijd
Het Kenniscentrum Dementie op Jonge Leeftijd is een netwerkorganisatie waarin een groot aantal organisaties die actief zijn in de zorg, ondersteuning en (medisch) onderzoek voor jonge mensen met dementie zich hebben verbonden.
Tot slot
Dementie op jonge leeftijd is nog vaak onzichtbaar, zeker op de werkvloer. Juist daarom is het zo belangrijk om signalen serieus te nemen, het gesprek aan te gaan en passende ondersteuning te bieden: voor zowel de medewerker als de omgeving. Met aandacht, openheid en maatwerk maken we het verschil.
In gesprek met een bedrijfsarts?
Heb je vragen naar aanleiding van dit artikel? Of wil je weten wat jij kunt doen in jouw rol? Kijk op de website van het Kenniscentrum Dementie op Jonge Leeftijd of neem contact op met de bedrijfsarts binnen jouw organisatie. Samen zorgen we voor een werkplek waar iedereen zich gesteund voelt.