Huiselijk geweld: ook een zorg van de werkgever?
‘Huiselijk geweld, dat is toch privé?’ Die vraag krijgt Cynthia Both, bedrijfsmaatschappelijk werker, trainer en aandachtsfunctionaris huiselijk geweld regelmatig. En eerlijk? Ze begrijpt het wel. Het woord huiselijk klinkt als iets wat thuis hoort in de privésfeer en dus niet op het werk. Iets waar een werkgever niets mee te maken heeft. Toch stopt huiselijk geweld niet bij de voordeur. Medewerkers kunnen minder inzetbaar zijn, vaker verzuimen of zich onveilig voelen. In dit artikel lees je waarom het ook een verantwoordelijkheid is van jou als werkgever en hoe je signalen kunt herkennen.
Verplichte meldcode
Cynthia legt uit: "Als bedrijfsmaatschappelijk werker (BMW) spreek je met mensen over hun werk, maar ook over wat daarbuiten speelt en soms lopen die werelden in elkaar over."
Sinds 2013 is de meldcode voor huiselijk geweld en kindermishandeling wettelijk verplicht. Organisaties in sectoren als zorg, onderwijs en jeugdhulp (en dus ook overheidsorganisaties) zijn verplicht om signalen te herkennen, bespreekbaar te maken en waar nodig te melden bij Veilig Thuis.
De meldcode geeft een stappenplan in vijf fases:
- Signalen in kaart brengen
- Overleg met een collega of aandachtsfunctionaris
- Gesprek met de medewerker
- Wegen van het geweld of de mishandeling
- Beslissen: hulp organiseren of melden
Onze bedrijfsmaatschappelijk werkers zijn in 2023 getraind op dit thema. Inmiddels is 95% van hen getraind en is de intentie dat ook de vertrouwenspersonen en bedrijfsartsen binnenkort deze training volgen.
Beroepsgeheim
Cynthia is één van de aandachtsfunctionarissen die collega’s helpt bij vermoedens van huiselijk geweld. Ze weet hoe lastig dit soort situaties kunnen zijn. Veel professionals vragen zich vaak af: wat mag ik delen, wat moet ik melden en hoe zit het met beroepsgeheim en privacy? Als aandachtsfunctionaris helpt ze collega’s om hier zorgvuldig mee om te gaan. "En ja, soms mag je wél je beroepsgeheim doorbreken, zolang je het stappenplan van de meldcode volgt."
Wat is huiselijk geweld precies?
Huiselijk geweld is meer dan een ruzie thuis. Het gaat om fysiek, psychisch of seksueel geweld door iemand uit de huiselijke kring: een (ex-)partner, ouder, familielid of zelfs een huisvriend. Vaak is er sprake van een ongelijke machtsverhouding. En juist dat maakt het voor slachtoffers extra moeilijk om hulp te vragen.
Signalen op het werk kunnen zijn;
- plots (meer) verzuim of te laat komen
- concentratieproblemen
- blauwe plekken met onduidelijke verklaringen
- een partner die opvallend vaak belt of meekomt naar werkafspraken
Ze durfde pas te praten tijdens een wandeling
Een voorbeeld
Sommige situaties blijven je bij. Cynthia herinnert zich er één in het bijzonder: Tijdens corona vertelde een medewerker dat ze was uitgevallen met psychische en lichamelijke klachten. GGZ-hulp liet op zich wachten, dus kwam ze in gesprek met bedrijfsmaatschappelijk werk.
"Online gesprekken liepen stroef,"vertelt Cynthia. "Ze zei weinig, was gespannen en leek steeds verder af te glijden." Cynthia vertrouwde het niet en stelde voor om samen te gaan wandelen. En dat maakte het verschil. "Tijdens de wandeling vertelde ze eindelijk wat er écht speelde. Zij en haar kinderen bleken al jaren slachtoffer van mishandeling. Wat bleek? Bij elk online gesprek zat haar man naast haar. Geen ruimte om vrij te spreken dus."
Plan van aanpak
Een aanpak staat nooit op zichzelf. Samen met Veilig Thuis, hulpverleners en een jurist werd een plan gemaakt. De vrouw en haar kinderen zijn in veiligheid gebracht en het huis is uiteindelijk aan haar toegewezen door de rechter. "Zonder haar werk, inkomen en de ondersteuning van BMW was dat misschien niet gelukt," zegt Cynthia. "Dit laat zien waarom huiselijk geweld wél een zaak van de werkgever is."
Huiselijk geweld is – helaas – heel normaal
De cijfers liegen er niet om. Volgens het CBS heeft één op de vier Nederlanders weleens fysiek geweld meegemaakt in huiselijke kring. Eén op de vijf is slachtoffer van psychisch geweld. En de meest voorkomende vorm? Dwingende controle. Jaarlijks worden naar schatting 200.000 mensen ernstig getroffen.
Gelukkig is er steeds meer aandacht voor dit onderwerp, ook in de media. Cynthia: "Dat helpt. We praten er meer over. ‘Victim blaming’ wordt vaker benoemd en er is meer focus op het aanpakken van daders én op omstanders."
Ook cultuursensitieve hulp en samenwerking tussen verschillende professionals spelen een grotere rol. En hoewel Cynthia nog altijd gelooft in het ‘ouderwets’ face-to-face praten, ziet ze ook dat online hulpverlening en preventie steeds belangrijker worden.
Wat kun je zelf doen?
Als gewone burger ben je niet verplicht om huiselijk geweld te melden. Maar: je mag het wel. De contactinformatie vind je op Rijksportaal Personeel (alleen toegankelijk voor rijksmedewerkers). Samen kijken we wat er speelt en welke stappen nodig zijn. Zo zorgen we voor veiligheid en inzetbaarheid, op én buiten het werk.