Waarom de Arbowet niet genoeg is tegen ongewenst gedrag
Ongewenst gedrag op de werkvloer krijgt al jaren aandacht, maar grip erop krijgen blijft lastig. Ondanks de inzet van loketten, trainingen en gedragscodes ervaart toch ruim 9% van de medewerkers in het Openbaar Bestuur wel eens intern ongewenst gedrag. Wat kun jij als leidinggevende of preventiemedewerker doen? En is ongewenst gedrag eigenlijk wel volledig ‘op te lossen’?
De Arbowet: dat wat moet
Volgens de Arbowet zijn werkgevers verplicht om ongewenste omgangsvormen te voorkomen. Lukt dat niet, dan zijn dan zijn ze verplicht de gevolgen zoveel als mogelijk te beperken. "In de Arbocatalogus Rijk staat hoe je dit aanpakt," legt Lieke Omvlee, arbeids- en organisatieadviseur, uit. "Denk bijvoorbeeld aan hoe je risico’s opneemt in je RI&E, je cyclische maatregelen vastlegt en beleid opstelt. Ook vind je voorbeelden van voorlichting aan medewerkers en hoe een werkgever opvang regelt. Elke rijksorganisatie werkt dit zelf verder uit."
Beheersbaar
Of ongewenst gedrag voorkomt, hangt sterk af van de omstandigheden in het werk. Lieke: "Bestuurders en managers hebben daar veel invloed op. Daarom is het belangrijk dat staf en het lijnmanagement samen optrekken, zodat men weet wat er speelt en wie wat gaat doen. Denk bijvoorbeeld aan het evalueren en bijstellen van het effect van de interventies. Dat klinkt beheersbaar, maar gedrag laat zich niet volledig ‘vangen’ in normen en regels. Het gaat ook over cultuur en hoe mensen met elkaar omgaan in de praktijk."
Handreikingen
Soms is er een concreet incident, zoals zwaar geweld of stelselmatige discriminatie. Dan gaat het gesprek niet meer over regels en normen, maar over psychische (on)veiligheid.
"Amy Edmondson omschrijft dat als een werkomgeving waarin je collega’s kunt vertrouwen en fouten of zorgen kunt delen, zonder angst voor straf," vertelt Lieke.
"Veiligheid is subjectief. Wat de één onveilig vindt, ervaart de ander als normaal. Dat maakt psychologische (on)veiligheid ongrijpbaar. Ook vervaagt het begrip in de gesprekken van alledag. Soms valt de term ‘onveiligheid’, terwijl iemand ongemak, oneerlijkheid of onduidelijkheid bedoelt. Juist daarom zijn open gesprekken, zonder oordeel of aannames, zo belangrijk. In de Arbocatalogus vind je hiervoor praktische handRijkingen en tools.
Geen volledige beheersing, wel condities en gesprekken
Kun je ongewenst gedrag ooit helemaal voorkomen? "Nee", zegt Lieke. "De interactie en ervaringen van mensen kun je niet volledig in de hand houden. Zelfs als je alles volgens het boekje hebt gedaan, blijft ongewenst gedrag deels onvoorspelbaar. Wat je wel kunt doen is de voorwaarden creëren waarin ongewenst gedrag weinig kans krijgt. Blijf alert, ga in gesprek en wees nieuwsgierig naar elkaars ervaring. Zie de Arbocatalogus dus niet als een verplicht nummer, maar als een startpunt om dit binnen jouw organisatie in gang te zetten. Want veilig werken, dat willen we toch allemaal?", sluit Lieke af.
Aan de slag
Wil je zelf verder met dit thema? Gebruik dan de toolkit. Deze helpt preventiemedewerkers en arboprofessionals om de rijksbrede afspraken uit de Arbocatalogus te vertalen naar de praktijk en de RI&E actueel te houden.
Heb je meer behoefte aan verdieping of advies op maat? Of wil je meer weten over wat onze professionals voor jouw organisatie kunnen betekenen? Neem dan contact met ons op.
Samen zorgen we ervoor dat beleid niet op papier blijft, maar ook echt werkt in de praktijk.
Thema’s Arbocatalogus Rijk
Lees ook over de andere thema’s uit de Arbocatalogus Rijk:
Eerder verschenen over dit onderwerp: Van signalering naar systeemaanpak
Waarom een Arbocatalogus?
De Arbowet stelt normen voor een gezonde en veilige werkomgeving. Maar hoe organisaties deze normen naleven, is aan hen. Onze vertaling als Rijksoverheid vind je in de Arbocatalogus Rijk. Deze helpt om risico’s eerder te signaleren en systematisch aan te pakken.
O&P Rijk | Bedrijfszorg ondersteunt je organisatie hierbij door:
- de inzet van hogere veiligheidsdeskundigen en arbeidshygiënisten
- praktische tools om de rijksbrede afspraken uit de catalogus door te vertalen naar de dagelijkse praktijk
- regelmatig de maatregelen en toolkit te actualiseren