Suïcidepreventie op de werkvloer: Veiligheid en aandacht zijn de basis

Waarom is aandacht voor suïcidepreventie op het werk belangrijk?

Ying: “Vanuit de Arbowet moet een werkgever zorgen voor veiligheid en gezondheid van medewerkers. Suïcidepreventie hoort daar ook bij. Het is belangrijk dat signalen vroegtijdig worden herkend om leed te voorkomen. Collega’s, leidinggevenden en vertrouwenspersonen spelen hierin een belangrijke rol.”

“Bij 113 zetten we ons in voor een samenleving waarin niemand eenzaam en radeloos sterft door zelfdoding", vult Jeroen aan. "60% van de mensen die overlijden door suïcide was niet in beeld van de zorg. Suïcidepreventie vraagt dus om een brede aanpak, ook op de werkvloer. Wij helpen organisaties daarom met onder meer trainingen, handboeken en informatiepakketten.”

Welke signalen kun je op het werk waarnemen?

Jeroen: “Op de werkvloer kunnen signalen vaak subtiel zijn. Denk aan gedragsverandering, vaker te laat komen, zich terugtrekken of mensen die zich vaker ziekmelden.

Ying vult aan: “Ook grote levensgebeurtenissen, financiële problemen, grensoverschrijdend gedrag of hoge werkdruk kunnen risicofactoren zijn. Jongeren vormen een kwetsbare groep. Zij ervaren veel prestatiedruk en stress, terwijl suïcide  de nummer 1 doodsoorzaak onder jongeren is. Dat maakt het extra belangrijk om alert te zijn, juist in teams met veel jongeren.”

Jeroen sluit hierop aan: “Mannen van middelbare leeftijd vormen daarnaast de grootste risicogroep om te overlijden door suïcide. De meeste suïcides vinden in Nederland plaats onder mannen van middelbare leeftijd tussen de 40 en 70 jaar. Bijna de helft van de mannen die overlijden door suïcide is werkend.”

Sociale veiligheid op de werkvloer

Ying: ”Zeker bij hybride werken mis je veel signalen. Het heeft effect op de kwaliteit van relaties met je collega’s en leidinggevende. Online contact is heel anders. Het is afstandelijker, er zijn minder spontane contactmomenten zoals het gesprekje bij de koffieautomaat. Maar je kunt online ook signalen herkennen. Als iemand structureel zonder camera verschijnt of steeds afwezig is in een vaste meeting, kan dat een signaal zijn.”

Veiligheid is essentieel

Ying: “Luisteren en er zijn voor elkaar is heel belangrijk. Wees ook alert op kleine signalen: trekt iemand zich meer terug, bijvoorbeeld tijdens de lunch. Als collega kun je het gesprek openen en vragen ‘Hoe gaat het nu echt met je?’ Veiligheid is essentieel. Eerst moet iemand zich gehoord en gezien voelen. Dan pas komt er ruimte om verder te kijken.”

Jeroen: “Dat vind ik heel mooi verwoord. Vraag wat maakt dat iemand deze gedachten heeft. Geef ruimte voor het gevoel.”

Hulpmiddelen suïcidepreventie

Stichting 113 ontwikkelt verschillende hulpmiddelen voor organisaties. Jeroen vertelt: “We hebben een online training die voor iedereen toegankelijk is: vertrouwenspersonen, leidinggevenden en medewerkers. Daarnaast verzorgen wij ook trainingen op locatie afgestemd op de organisatie."

"Ook hebben we een handboek ontwikkeld waarin stap voor stap uitgelegd wordt hoe je suïcidepreventie onderdeel kunt maken van het organisatiebeleid", vervolgt Jeroen. "We hebben een factsheet met informatie over risicofactoren en gesprekskaarten die kunnen helpen om het gesprek te voeren. Maar ook handreikingen voor de nazorg, dus als er een suïcide heeft plaatsgevonden of iemand heeft in de naaste omgeving een suïcide meegemaakt.”

Wat kun je doen als je je zorgen maakt over een medewerker of collega?

Ying: “Probeer in gesprek te gaan. Wees ook alert als een medewerker ingrijpende gebeurtenissen meemaakt. Hou daarbij wel scherp dat je het probleem niet hoeft op te lossen. Verwijs naar een vertrouwenspersoon, bedrijfsmaatschappelijk werk, bedrijfsarts, huisarts, of 113. Vind je het lastig om het gesprek aan te gaan? Dan kun je je zorgen ook delen met een vertrouwenspersoon.”

Jeroen sluit hierop aan: “Naast onze hulplijn (113 of 113.nl) voor mensen die aan suïcide denken, hebben we ook een overleg- en advieslijn. Die is speciaal voor professionals die zich zorgen maken om een collega of cliënt/patiënt. Het team van deze advieslijn denkt met je mee over wat je het beste kunt doen en vertelt je welke mogelijkheden er zijn.”

Tot slot benadrukken Ying en Jeroen: “Een veilige werkcultuur is de basis. Daar begint alles mee. Preventief beleid maakt echt het verschil. Als een organisatie een open cultuur heeft waarin mentale problemen bespreekbaar zijn, zoeken mensen eerder hulp. Niet alleen bij suïcidegedachten, maar ook bij stress en overbelasting.”