In het hoofdlijnenakkoord van het Kabinet Schoof is afgesproken om t.a.v. de salarissen van rijksambtenaren een nullijn te laten gelden. De vakbonden zijn het hier niet mee eens. De kans is aanwezig dat de vakbonden oproepen tot collectieve acties die kunnen uitmonden in stakingen.
Recht om te staken, tenzij…
In principe hebben werknemers en ook ambtenaren recht om te staken, maar soms kan een staking verboden of beperkt worden. Dat kan bijvoorbeeld als een beperking van een staking nodig is voor de bescherming van rechten en vrijheden van anderen en de bescherming van de openbare orde, nationale veiligheid, volksgezondheid of goede zeden. Voor beantwoording van de vraag of een staking (of andere collectieve actie) al dan niet rechtmatig is, is het belangrijk om te weten wat de vitale functies zijn binnen de dienst en of die geraakt worden door collectieve acties.
Vitale functies
Volgens de rechtspraak zijn er namelijk beperkingen in de publieke sector aan de uitoefening van het collectief actierecht als deze essentiële diensten raken. Weliswaar geldt er geen algemeen stakingsverbod voor die essentiële diensten zelf, maar er kan wel gekeken worden of er voldoende vitale functies binnen die diensten zijn, omdat anders de openbare orde, veiligheid en gezondheid in gevaar komen of er ernstige maatschappelijk ontwrichting ontstaat zonder de uitoefening van die vitale functies.
Voorbeelden van functies die door rechtspraak bij een (aangekondigde) staking of collectieve actie werden beperkt, zijn bijvoorbeeld ambulancepersoneel (waardoor aanrijtijd van ambulances naar een ongeval zou worden verlengd), BOA’s in Amsterdam (vlak voor Koningsdag), apothekers (vlak voor de feestdagen) en postbezorgers.
Wat moet/kun je nu al regelen?
Als je meent dat binnen jouw organisatie vitale functies worden vervuld is het van belang dit te melden aan de contactpersoon “collectieve acties” bij jouw departement, zodat bij acties een vinger aan de pols kan worden gehouden en tijdig een beperking van het stakingsrecht kan worden ingezet.