Deliveroo uitspraak: weinig bijzonders en daardoor spectaculair
Weblogs
In plaats van een interview, hebben we aan Barent Barendsen, hoogleraar aan de Universiteit Leiden, gevraagd om zijn licht te laten schijnen over de 'Deliveroo' uitspraak en de eventuele gevolgen voor de Rijksoverheid. Lees zijn reactie in dit weblog.
Zijn maaltijdbezorgers werknemers of ZZP’ers? Wat is het verschil eigenlijk tussen die twee groepen? Hoe stel je dat vast? En hoe zit het als iemand via een platform wordt ingehuurd? Dat is maar een greep uit de vele vragen die leven over de kwalificatie van arbeidsrelaties. Al sinds september vorig jaar werd reikhalzend uitgekeken naar de antwoorden die de Hoge Raad op deze vragen zou gaan geven in de Deliveroo-zaak. De uitspraak werd uitgesteld en uitgesteld, maar op 24 maart 2023 sprak de Hoge Raad dan eindelijk het verlossende woord. Of misschien ook wel niet. Op veel vragen kwam eigenlijk geen antwoord.
Dat laatste is misschien maar goed ook. Eerlijk gezegd was ik zelf wat bezorgd dat de Hoge Raad hele wilde, andere dingen ging doen. Daar is ook wel voor gepleit, onder meer door Advocaat-Generaal De Bock. In een moderne, virtuele economie zouden de oude criteria niet meer voldoen. Werkgeversgezag, hét onderscheidende criterium sinds begin 20e eeuw, zou hetzelfde lot ten deel moeten vallen als de zwart-wit televisie of de fax. Werken onder gezag zou een achterhaald concept zijn, zeker in een wereld waar mondige, goed opgeleide werkkrachten zich via een app voor klusjes beschikbaar stellen. Om er toch voor te zorgen dat ze arbeidsrechtelijke bescherming krijgen, is een nieuwe benadering nodig. Niet alleen om die platformwerkers zelf te beschermen, maar ook om te voorkomen dat ze dankzij hun mindere bescherming werknemers de markt uit drukken. Bestrijd het leed dat nep-ZZP’er heet. De Hoge Raad maakt bewust pas op de plaats, en handhaaft de vaste rechtspraak. Hij vermeldt dat de nationale en de Europese wetgever bezig zijn met dit dossier en dat het nu niet het moment is om met grootse en meeslepende nieuwe criteria dwars door hun ingewikkelde afwegingen heen te gaan fietsen.
Misschien dat men zich bij veel overheden toch al niet zo’n zorgen maakte. Weliswaar is het “good old” heldere aanstellingsbesluit vervangen door de arbeidsovereenkomst, een begrip met onduidelijkheden en rafelranden. Bij veel ambtenaren zal echter volstrekt duidelijk zijn dat van een arbeidsovereenkomst sprake is. Dat ligt wat ingewikkelder bij interimkrachten of experts die in deeltijd worden ingehuurd, maar voor zover ik weet worden medewerkers van de overheid niet via een app ingehuurd en aangestuurd. Hoe dan ook, een heel andere duiding van arbeidsrelaties brengt de uitspraak niet met zich, of het nu classic contracten zijn of virtuele.
Is het motto dus: de Hoge Raad deed een plas, en alles bleef zoals het was? Misschien, maar dat is wel spannender dan het in eerste instantie klinkt. Moderne arbeidsrelaties laten zich immers heel wel met de oude criteria beoordelen, dat kan je ook afleiden uit deze uitspraak. Toch fijn voor degenen die vanuit het ambtenarenrecht komend net het arbeidsovereenkomstenrecht onder de knie dachten te hebben. Bij de vraag of er sprake is van gezag tussen een werknemer en een werkgever, is relevant of de werker en de werkzaamheden zijn ingebed in de organisatie en of de werker echt als ondernemer opereert of weliswaar vermomd, gewoon werknemer is. Die criteria worden nu dan wel door polderinstanties, rechtsgeleerde auteurs en het kabinet als het Ei van Columbus gepresenteerd. Er nog even van afziend dat het inbeddingscriterium niet veel duidelijker is dan het gezagscriterium, maakt de Deliveroo- uitspraak duidelijk dat dergelijke criteria en gezichtspunten nu ook al deel uitmaken van de toetsing “arbeidsovereenkomst of niet”. Op zijn minst zet de Hoge Raad, door uitgebreid te verwijzen naar allerlei oudere rechtspraak, de deur wagenwijd open voor zo’n soort conclusie. En op detailpuntjes – is inbedding van het werk of van de werker relevant – worden wel wat nieuwe lijntjes getrokken.
"En juist dat maakt deze zaak bijzonder, om niet te zeggen spectaculair"
Deliveroo is inmiddels uit Nederland vertrokken. Het is de vraag of we de uitspraak over haar maaltijdbezorgers lang zullen blijven herinneren. In feite oordeelt de hoogste rechter dat er weinig bijzonders aan de hand is. En juist dat maakt deze zaak bijzonder, om niet te zeggen spectaculair.
Meer weblogberichten
Reactie toevoegen
U kunt hier een reactie plaatsen. Ongepaste reacties worden niet geplaatst. Uw reactie mag maximaal 2000 karakters tellen.
Reacties
Er zijn nu geen reacties gepubliceerd.