Informatiepagina voor leidinggevenden
Met de Wet normalisering rechtspositie rijksambtenaren (Wnra) hebben ambtenaren zoveel mogelijk dezelfde rechten als de werknemers in het bedrijfsleven. Dit heeft gevolgen voor de arbeidsrelatie tussen werkgever en werknemer. De nieuwe rechtspositie is op 1 januari 2020 in gegaan. Op deze pagina vind je als leidinggevende de belangrijkste informatie over de gevolgen van de nieuwe rechtspositie. Voor meer organisatiespecifieke informatie kun je terecht bij je HR-adviseur.
CAO Rijk en Personeelsreglement
De arbeidsvoorwaarden van alle werknemers van de Staat der Nederlanden worden vastgelegd in overleg tussen werkgevers en vakbonden; dat is niet gewijzigd. Wat wel anders is, is dat deze afspraken zijn vastgelegd in de CAO Rijk en niet zijn uitgewerkt in rechtspositieregelingen, zoals het Algemeen Rijksambtenarenreglement (ARAR).
Per 1 januari 2020 is de eerste echte CAO van toepassing voor het Rijk. De cao geldt van 1 januari 2020 tot 1 juli 2020 en wordt telkens met een jaar verlengd als er geen nieuwe cao is overeengekomen.
Verdere organisatiespecifieke afspraken zijn te vinden in het zogeheten personeelsreglement van jouw organisatie.
Een arbeidsovereenkomst in plaats van een aanstelling
De ambtenaar werkt niet meer op basis van een aanstelling, maar op basis van een arbeidsovereenkomst. Dit geldt ook als de ambtenaar al voor 1 januari 2020 in dienst was.
Zittende ambtenaren hebben geen arbeidsovereenkomst toegestuurd gekregen en hebben geen arbeidsovereenkomst getekend. Zij hebben in november 2019 een informatieve brief ontvangen. De ambtelijke aanstelling is van rechtswege omgezet in een arbeidsovereenkomst.
De nieuwe rechtspositie heeft geen gevolgen voor de arbeidsvoorwaarden. De materiële arbeidsvoorwaarden zoals het salaris of vakantie-uren zijn niet veranderd door de nieuwe wet. Ook de pensioenregeling is niet gewijzigd.
Verder is men ambtenaar gebleven. Voor ambtenaren blijven speciale regels bestaan. Deze zijn niet veranderd en staan in de Ambtenarenwet 2017. De bepalingen die speciaal voor ambtenaren gelden, gaan bijvoorbeeld over het afleggen van de eed of belofte en de geheimhoudingsplicht.
Tijdelijke dienstverbanden
Een belangrijke verandering die de nieuwe rechtspositie voor ambtenaren met zich meebrengt, is de ketenbepaling voor opeenvolgende tijdelijke dienstverbanden. Alle wijzigingen zijn hier te lezen.
Bij arbeidskwesties wijzigt de procedure
Voor ambtenaren geldt vanaf nu het private arbeids- en ontslagrecht. Als je als leidinggevende een besluit neemt waar de werknemer het niet mee eens is, kan de werknemer hier geen bezwaar meer tegen maken. In het uiterste geval kan de werknemer bij blijvende onenigheid met zijn werkgever voor een juridische procedure naar de kantonrechter gaan. Advocaten en Arbeidsjuristen Arbeidsrecht staan je in dat gevaal graag bij.
De nadruk ligt evenwel op het voorkomen van juridische procedures door samen met je medewerker in gesprek te gaan. Als je het na dit gesprek nog steeds niet met elkaar eens bent, dan kan de medewerker of jij als leidinggevende naar het RABA (Rijksloket Advies en Bemiddeling Arbeidszaken) gaan. Dit is een onafhankelijk loket, ingericht voor medewerkers en leidinggevenden. Via bemiddeling door het RABA wordt bekeken welke route het beste past voor de oplossing van de arbeidskwestie.
Naast het RABA is een (rijksbrede) Geschillencommissie ingesteld die zich buigt over in de CAO Rijk genoemde onderwerpen. Dat kan een beoordeling zijn waar de werknemer het niet mee eens is, een geschil over Van Werk Naar Werkbeleid, functiewaardering of een straf of ordemaatregel. Deze commissie bestaat voor de helft uit leden van de bonden en voor de andere helft uit leden van de werkgever.
Besluiten en handelingen (bijvoorbeeld afgesloten vaststellingsovereenkomsten) die bekend zijn gemaakt voordat de nieuwe wet is ingevoerd, vallen onder de Algemene wet bestuursrecht. Voorbeeld: een ambtenaar tekent bezwaar of beroep aan tegen een ontslag dat is ingegaan vóór de invoering van de nieuwe wet. Dan kan de ambtenaar na de invoering van de nieuwe wet procederen tot en met de Centrale Raad van Beroep.
Meer informatie over het RABA en de Geschillencommissie is te vinden op www.caorijk.nl.
Rechtsbescherming bij ontslag
De ambtenaar heeft nog altijd ontslagbescherming. Wel gelden dezelfde regels en procedures als in het bedrijfsleven. Maar de medewerker kan zonder zijn instemming niet ontslagen worden zonder toetsing door UWV/kantonrechter, gegronde (wettelijke) reden en herplaatsingsinspanning.
Bij een voorgenomen ontslag wegens arbeidsongeschiktheid toetst het UWV vooraf of opzegging van de arbeidsovereenkomst voldoet aan de wet. Daarna geeft het UWV wel of geen toestemming voor ontslag. Ontslag op basis van een reorganisatie komt bij het Rijk door het Van Werk Naar Werk-beleid niet voor. Dat blijft zo. Voor meer informatie, zie de informatiepagina Van Werk Naar Werk-beleid na invoering van de Wnra.
In alle andere gevallen moet de werkgever de kantonrechter vragen om de arbeidsovereenkomst te ontbinden. Dit geldt ook als het UWV geen toestemming geeft.
Kijk voor meer informatie op de pagina Ontslaggronden in beeld.
Ben je leidinggevende of HR-adviseur?
HR-/P&O-professionals en leidinggevenden kunnen bij O&P Rijk|Advocaten en Adviseurs Arbeidsrecht terecht voor arbeidsjuridisch advies. Wij zijn elke werkdag bereikbaar op 070 – 7000520 of via AdvocatenenAdviseursArbeidsrecht@rijksoverheid.nl.